Samuraje stanowili grupę społeczną, która wykształciła się na przełomie VII i VIII wieku n.e., najprawdopodobniej w okresie Yamato. Ich genezę mogą stanowić ówczesne zmiany w japońskim systemie politycznym. W 702 roku powstał kodeks Taih?, ustanawiający władzę cesarza nad całym krajem i powierzający mu ziemie, które uprzednio należały do konkretnych rodów. Zaczęły się wtedy tworzyć struktury feudalne (sh?en) z gubernatorami na czele. Wraz z upływem czasu, wpływ władzy cesarski zanikał. Był to czas powstawania oddziałów bojowych podporządkowanych właścicielom, które miały za zadanie w razie niebezpieczeństwa bronić majątku.

Samuraje pojawili się najpierw w północno-wschodniej części Japonii, zwłaszcza na nizinie Kant?, jako że miały tam miejsce liczne krwawe bunty i rebelie. W 1871 roku, po rewolucji Meiji, wszystkie tytuły samurajskie zostały zniesione. Nie zważając na liczne protesty, dokonano prawnej likwidacji warstwy samurajów.

Charakterystyka samurajów

Samuraje wyróżniali się między innymi fryzurą ? przednią część włosów (nad czołem) golili, a resztę upinali na czubku głowy. W skład ich stroju wchodziły między innymi spodnie hakama, kamizelka kamishimo z herbem kamon, który reprezentował określony klan lub rodzinę, a także dodatki, takie jak amulet szczęścia noszony na szyi. Zbroja samuraja nosiła nazwę ?-yoroi i stworzona była z licznych segmentów, wykonanych przede wszystkim z metalu i wzbogaconych o lakierowane skórzane okrycia. Zostawały one połączone w jedną całość przy pomocy grubych jedwabnych pasków, a także skóry. Paskom tym nadawano jaskrawe kolory, aby dodatkowo przyozdobić zbroję.

Najważniejsze prawa określał kanon bushid?, z którego płynęły nauki na temat podstawowych zasad życia wojownika. Samurajskie zasady zawarte były też w innych dziełach, takich jak ?Księga pięciu kręgów? czy ?Ukryte w listowiu?. Najistotniejsze było, aby samuraj wiernie służył swemu panu i całkowicie mu się podporządkował. Zarówno walce, jak i przy popełnianiu samobójstwa (seppuku), samurajowi nie wolno było bać się śmierci. Kapitulacja w walce również była niedozwolona, jako że uznawano to rozwiązanie za wielce niehonorowe. Wykształcenie samurajów skupiało się na jak najlepszym poznaniu bushid?. Uczyli się czytać, pisać i tworzyć kaligrafię. Kształcili się też w muzyce, retoryce, literaturze, prawie, matematyce oraz medycynie. Musieli znać także tradycyjną ceremonię parzenia herbaty oraz chińską i japońską poezję.

Katana

Katana to japoński miecz samurajski. Jego krzywa, jednosieczna głownia liczyła ponad 60 cm, a sztych był ścięty bądź zaokrąglony.

Pierwsze miecze samurajskie pojawiły się w Japonii między 710 a 794 rokiem, czyli w tzw. okresie Nara. Nosiły one wtedy nazwę kara-tachi, czyli mieczy chińskich. Na samym początku nie były tak pięknie zdobione i nie miały tarczkowego jelca. Okres Muromachi przyniósł ze sobą miecz uchi-gatana (?miecz uderzeniowy?), który już znacząco przypominał miecz katana. Wraz z końcem tego okresu, samurajowie zaczęli uznawać go za swoją ulubioną broń bojową. Pojawiło się wtedy jeszcze wiele innych odmian tego miecza, ale różniły się one zaledwie szczegółami.

Produkcja mieczy została usystematyzowana dopiero w okresie Edo (1603-1868). Wtedy to ustalono określone prawnie zasady jak nosić i stosować broń. Pojawia się daish?, czyli zestaw mieczy. Katana staje się specjalizacją niektórych rodzin płatnerskich. Właśnie wtedy powstały główne tradycyjne nazwy.

Miecze katana i tachi różnią się od siebie w dużej mierze sposobem noszenia. Tachi nosiło się na ashi, czyli dwóch rapciach, kierując ostrą stronę głowni ku dołowi. Stosowano go zwykle w połączeniu ze zbroją. Katana zakładana była do zwykłego ubioru, bez rapci, a jedynie umocowana za pasem (kaku-obi) z ostrzem skierowanym w górę. Strój (koshirae) został w dużej mierze ukształtowany pod kątem sposobu noszenia miecza. Podobnie było w przypadku pochwy (saya), którą wzbogacano o dodatkowe pierścienie w przypadku tachi. Kształt ostrza też zależał od sposobu noszenia, jako że przy tachi był on bardziej wygięty.

Wraz z wejściem w życie edyktu Hait?-rei w 1876 roku, zakazano wszystkim obywatelom Japonii (oprócz policji i wojska) posiadać broń. Umiejętność władania mieczem zanikała i przybrała formę jedynie szermierki sportowej (kend?) i medytacyjnej (iaid?). Aż do 1933 roku, nie powstał żaden nowy tradycyjny miecz katana. Natomiast podczas II wojny światowej, japońscy oficerowie często stosowali miecze gunt?, przypominające katana z okresu Edo.

Wakizashi

Wakizashi był japońskim krótkim mieczem jednosiecznym. Jego głownia liczyła około 30-60 cm, najczęściej z wzdłużną, umacniającą krawędzią o nazwie shinogi. Rękojeść tej broni (tsuka) oplatano zwykle uchi-himo, czyli dekoracyjnym sznurem. Obok pochwy wakizashi przymocowywano również krótki nożyk, szpikulec k?gai, a także pałeczki wari-k?gai.

Zamożne chłopstwo często posiadało wakizashi, ponieważ w przeciwieństwie do miecza katana, na tą broń mieli pozwolenie. Oba te typy oręża wchodziły w skład zestawu daish?, który mogli nosić tylko samurajowie.

Miecz stanowił kluczowy element kultury samurajów, jako że był wcieleniem duszy wojownika. Wiązały się z nim liczne rytuały, czasem bardzo skomplikowane, które pojawiały się już przy procesie jego powstawania. Przed pracą, płatnerz był zobligowany poddać się najpierw ceremonii oczyszczenia, a podczas tworzenia miecza, w niektórych momentach musiał założyć odświętny strój. Kuźnia była ozdobiona motywami wywodzącymi się z religii shint?, w celu ochrony przed złymi mocami. Rytuały wiązały się nawet z gliną, ogniem oraz wodą, stosowaną do hartowania miecza.

Aby głownia miecza się nie wyszczerbiła, płatnerz musiał wykuć jak najtwardsze ostrze. Musiało ono być jednocześnie bardzo elastyczne, bo inaczej oręż mógł pęknąć. Stanowiło to niesamowicie trudne zadanie, które realizowano dzięki kilkakrotnemu przekuwaniu żelaza, hartowaniu metalu oraz innym metodom, które wykształcono w ciągu wieków i pilnie strzeżono. Obchodzenie się z mieczem podlegało licznym zasadom. Według jednej z nich, jeśli samuraj wyjmie już miecz z pochwy, musi zanurzyć go w krwi człowieka. Z tego powodu, gdy osoba dostojna, której nie wypadało odmówić, prosiła o zaprezentowanie miecza, samuraj przed jego ponownym schowaniem kaleczył samego siebie.

Miecz samurajski trzeba było regularnie konserwować poprzez nacieranie głowni maścią wykonaną z japońskiej mięty.